Bến Tre: bưởi da xanh “lên voi”, bưởi Năm Roi “xuống chó”

Bưởi Năm Roi ở tỉnh Bến Tre đang bị rớt giá, phổ biến chỉ còn khoảng 2.000đ đến 3.000đ/kg, giảm gần 50% so với cùng kỳ. Do giá thấp, nên nhiều nhà vườn không thu hoạch, mà “neo” bưởi lại để chờ giá lên. Theo các nhà vườn địa phương, giá bưởi Năm Roi bị giảm là vì gần một tháng nay, việc xuất khẩu bưởi Năm Roi gặp khó khăn, thị trường ngoài nước kén chọn, trong khi thị trường tiêu thụ nội địa lại rất chậm.

Bến Tre hiện có hơn 4.000ha trồng bưởi Năm Roi, tập trung ở hai huyện Chợ Lách và Châu Thành. Trong khi đó bưởi da xanh, có giá từ 8.000đ đến 10.000đ/kg (giá bán tại vườn), thậm chí, nếu trái đẹp có tiêu chuẩn, kích cỡ và chất lượng cao, thì giá đến 12.000đ/kg, bởi loại trái cây này dễ tiêu thụ, đang được xuất khẩu mạnh. Bến Tre có hơn 4.000ha trồng bưởi da xanh, tập trung ở bốn huyện: Chợ Lách, châu Thành, Mỏ Cày, Giồng Trôm và các xã ngoại ô của thị xã Bến Tre.

Sông Tiền

Bến Tre: Khó tìm đủ lượng bưởi da xanh xuất khẩu

Ông Đàm Văn Hưng, chủ vựa trái cây Hương Miền Tây ở xã Tân Phú Tây, huyện Mỏ Cày, tỉnh Bến Tre, cho biết từ đầu năm đến nay đã ký hợp đồng xuất khẩu hơn 60 tấn bưởi da xanh sang Hong Kong, Philippines, tăng gấp ba lần so với năm 2007. “Nhưng mới đây, tôi phải từ chối hợp đồng xuất 20 tấn bưởi da xanh sang Nga, bởi điều kiện mua của các doanh nhân Nga rất nghiêm ngặt về chất lượng, mẫu mã, các tiêu chuẩn an toàn kiểm dịch thực vật,” ông Hưng nói.

Nhiều thương nhân kinh doanh mặt hàng trái cây ở Bến Tre, Tiền Giang cũng lâm cảnh tương tự như ông Hưng. Tuy sản lượng bưởi da xanh dồi dào, nhưng mẫu mã, chất lượng trái đạt yêu cầu xuất khẩu chỉ đáp ứng chừng 30%. Nguyên nhân chủ yếu do nhà vườn canh tác tự phát; chưa chú ý áp dụng các tiến bộ KHKT nông nghiệp và các quy trình sản xuất trái cây an toàn. Hiện giá mua bưởi da xanh tại vườn dao động từ 12.000 đến 14.000 đồng/kg, nhưng các thương nhân cho biết, giá mua có thể tăng thêm 15% – 20% nếu trái đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

Tin, ảnh: Nguyễn Duy

Bưởi

Bưởi hay còn gọi là bòng, tên khoa học là Citrus maxima (Merr., Burm. f.), hay Citrus grandis, là một loại quả thuộc chi Cam chanh, thường có màu xanh lục nhạt cho tới vàng khi chín, có múi dầy, tép xốp, có vị ngọt hoặc chua ngọt tùy loại. Bưởi có nhiều kích thước tùy giống, chẳng hạn bưởi Đoan Hùng chỉ có đường kính độ 15 cm, trong khi bưởi Năm Roi, bưởi Tân Triều Biên Hòa và nhiều loại bưởi khác thường gặp ở Việt Nam, Thái Lan có đường kính khoảng 18-20 cm.

Bưởi da xanh hội nhập

Hơn mười năm đứng vững trên thị trường, bưởi da xanh Bến Tre đã chứng tỏ được sức hấp dẫn của mình. Tuy nhiên, trên bước đường hội nhập, bưởi da xanh còn đối mặt với nhiều thách thức.

Niềm vui thương hiệu

Ngày 30-9-2005, bưởi da xanh của HTX Bưởi da xanh xã Mỹ Thạnh An (thị xã Bến Tre) chính thức được Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ KH & CN cấp chứng nhận thương hiệu, đánh dấu một bước ngoặt mới với nông dân xã này. 

Tân Triều với nỗi lo “bưởi đực”

Nhà vườn trồng bưởi Tân Triều đang đối mặt với “bưởi đực”. Căn bệnh lạ này chưa có thuốc trị và đang âm ỉ tàn phá các vườn bưởi ở cù lao Tân Triều

Anh Châu Văn Long bên gốc bưởi đực mới bị cắt ngang thân để ngăn lây lan, các cành bưởi khác của cây vẫn cho trái bình thường

Bưởi lông Cổ Cò

Lão nông Hai Tôn (Nguyễn Văn Tôn), 68 tuổi đời, đang là chủ sở hữu một cây đầu dòng – đặc sản “độc quyền” của xứ Cổ Cò ở Cái Bè, Tiền Giang – bưởi lông Cổ Cò.

Cây bưởi có chu vi gốc 1,3m, bán kính tàn cây 11m. Các nhà khoa học ở Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam (Long Định- Tiền Giang) lập lý lịch, quay phim chụp ảnh chọn làm cây đầu dòng của giống bưởi lông Cổ Cò. Đây là cây bưởi lông “nái” duy nhất còn sót lại trên đất Cổ Cò, đã có tuổi thọ trên 40 năm, vẫn cho bông trái bình thường, chất lượng tuyệt hảo.

Thiên hạ đồn rằng, cây bưởi này do ông Mai Văn Hương, một chủ vườn, trồng từ năm 1960 rồi truyền lại cho đến nay. Hồi xưa, xung quanh cây bưởi này toàn là ruộng lúa, chỉ mình nó đứng trơ trọi giữa đồng. Nhưng nay khu vực ấp An Lạc, xã An Thái Đông, nơi có “cụ bưởi” sinh sống, đã trở thành những vườn cây ăn trái đặc sản sum suê. Tuy nhiên, những đứa cháu của ông Hương vẫn nhất quyết giữ cây bưởi già để tưởng nhớ tổ tiên.

Nhẹ tay lột một múi bưởi vàng ươm, thơm lừng và hoàn toàn không có hạt, ông Hai Tôn chậm rãi kể: Những bậc cao niên chỉ nhớ mang máng là hồi xưa lắm rồi, ở sân sau nhà bà Cai Huỳnh (là cháu ngoại ông chủ Tư, một điền chủ trong vùng) mọc một cây bưởi lạ. Khi cây bưởi đơm hoa, kết trái, mọi người cứ trầm trồ vì trái bưởi không có hạt nào, mùi vị lại thơm ngon. Thấy trái bưởi non có một lớp lông tơ bao phủ mịn màng nên mọi người đặt chết danh là bưởi lông. Giống bưởi ngon như vậy nên hồi xưa gia đình bà Cai Huỳnh cương quyết giữ rịt trong nhà, không truyền ra ngoài. Tuy nhiên đến năm 1960, khi gia đình này suy vi thì giống bưởi quý cũng không còn được canh giữ cẩn mật nữa. Lúc con cháu bà Cai Huỳnh chiết cành bán cho người thân quen thường bị mấy ông nhà vườn táo tợn lẻn vào cắt trộm. Từ đó giống bưởi này được nhân rộng đến khi bao phủ cả vùng Cổ Cò, trở thành thứ cây đặc sản của xứ này. Ông Hai Tôn lại cười ha hả: “Hồi xưa qua đây cũng là một trong những người từng ăn trộm bưởi nhánh của nhà bà Cai Huỳnh mang về trồng. Thấy giống bưởi quý nên ham quá, chịu hổng nổi đành… làm càn”.

Nhờ cây đầu dòng, một thời ông Hai Tôn được mọi người gọi là “vua bưởi lông” bởi sự rành rẽ, niềm đam mê của ông với giống bưởi quý này và… cái chính là trong miếng vườn rộng 6.000m 2 của ông, dù chỉ còn chưa đầy chục gốc bưởi lông, nhưng nhờ biết cách chăm sóc theo phương pháp hữu cơ nên trái bưởi đẹp, thơm ngon.

Theo lời ông Hai Tôn, hiện nay những miếng vườn trong sâu, đất mới trồng bưởi lần đầu và nhà vườn ít xài phân hoá học thì bưởi vẫn tốt tươi, sai oằn trái. Khi mua chỉ cần chú ý lớp lông phủ mịn, tươi lâu là biết chắc nhà vườn sử dụng phương pháp trồng hữu cơ.

Hùng Anh

Bưởi nào ngon?

Chị Võ Thị Thảo Loan, ở Q.4, TP.HCM, 10 năm phụ trách quầy bán trái cây hệ thống siêu thị Citimart, hướng dẫn cách chọn bưởi ngon như sau:

Trái bưởi già thường có da láng, căng, gai nở đều, nặng (so với những trái khác cùng kích cỡ). Mua để chưng, nên chọn loại da còn xanh. Nhưng khi mua ăn liền thì chọn những trái da ửng vàng, hơi nhăn. Lưu ý trái bưởi non thường vỏ mềm (rờ mềm tay), dày (dùng ngón tay ấn vào thấy lún sâu), cuống to, gai không nở hết. Ngược lại, những trái bưởi nặng, cứng, chắc, dùng tay vỗ vào vỏ nghe vang to “bịch bịch”, đó là bưởi già. Thường bưởi cúng (loại già) để khoảng một, hai tuần ăn mới ngon.

Anh Nguyễn Minh Hoàng, ở P.26, Bình Thạnh, chủ vựa trái cây 23bis, lô B10-1, chợ đầu mối nông sản thực phẩm Thủ Đức cho biết thêm: Còn tuỳ thuộc vào loại trái cây đó hạp với vùng đất nào, chắc ăn là mình phải biết xuất xứ trái đó. Ví dụ cùng là bưởi Năm roi, nhưng vùng Tam Bình, Vĩnh Long cho trái ăn ngon hơn những vùng khác ở miền Tây. Mỗi loại bưởi có một vị riêng, tuỳ gu người chọn. Năm roi thì ngọt đậm, tróc, ít hạt hoặc không có hạt. Bưởi đường nhiều nước, chua chua ngọt ngọt, tróc, hạt to. Bưởi da xanh nước cũng nhiều, nhưng không ngọt bằng bưởi đường.

Lúc trước nông dân có hai vụ thu hoạch bưởi: tết Trung thu và tết Nguyên đán. Nay nhà vườn có thể xử lý để bưởi cho trái quanh năm.

Tại sao là bưởi Năm roi?

Những người nông dân kể rằng một nông dân ở Vĩnh Long sưu tầm được một giống bưởi lạ, trái quằn cây, hình quả ổi lê. Thấy mê quá ông định bụng sẽ gầy thêm giống bưởi này. Ông thuộc làu số lượng trái của cây bưởi cưng kia. Mỗi lần vắng nhà ông thường hăm đám cháu: đứa nào bẻ một trái tao đánh năm roi. Thấy giống bưởi ngon, hàng xóm đến năn nỉ được cho hoặc mua về trồng lấy giống. Từ đó, giống bưởi lạ đã có tên: Năm roi.

Lê Đến